Ajurjoga i jej możliwości w psychologii ajurwedyjskiej

foto: Ania Krachało

Ajurjoga to połączenie między ajurwedą a jogą. Te dwie tradycje są nierozłączne od samego początku. Joga to doskonały sposób, by zrozumieć i odpowiednio zarządzać swoim umysłem, a równowaga ajurwedyjskich dosz wpływa na praktykę jogi. Połączenie obu dziedzin to realny wpływ na życie i psychikę człowieka.

Sattwa, radżas i tamas

Podstawowa wiedza na temat filozofii jogi zakłada znajomość trzech gun, czyli sattwy, radżasu i tamasu. Joga jest sposobem na wzmacnianie sattwy. Czym jest życie w opozycji, czyli w radżasie? To duża ilość kawy i kofeiny na co dzień, imprezy, przebywanie w hałasie. Będąc w radżasie, ciężko jest o skupienie i wyciszenie umysłu. Nawet jeśli ciało będzie elastyczne i skłonne do robienia wszystkich asan, to aspekt czystości zmysłów będzie bardzo niedostateczny.

Jak wzmacniać sattwę w praktyce jogi? Pierwszym krokiem jest praktykowanie jam i nijam, czyli pięciu rzeczy, których nie warto robić i pięciu postaw, które warto kultywować. Wszystko po to, by ćwiczyć się w kontrolowaniu swoich impulsywnych zachowań i niespodziewanych ruchów, do których popycha niewytrenowany umysł. Kolejnym krokiem jest dieta sattwiczna. Taki sposób odżywiania sprzyja uspokojeniu, jasności i harmonii. Na sattwiczną dietę składają się świeżo przygotowywane posiłki z warzyw, owoców i ziaren zbóż. Pierwsze dni takiej diety mogą być ciężkie, ale później z dnia na dzień zyskuje się jasność umysłu, jest lżej na duszy i radośniej.

Pranajamy, medytacja i uważność

Kolejnymi krokami do budowania spokoju psychicznego są ćwiczenia oddechowe. Sprzyjają wycofaniu zmysłów i skierowaniu skupienia do środka. Praktyka uważności jest koncentracją na konkretnym elemencie. Medytacja to obserwowanie swojego umysłu i trwanie w tym stanie. Ciało jest zazwyczaj nieruchome, oddech spokojny. W takim stanie łatwo jest oderwać się od tego, co się dzieje w umyśle, dzięki temu bliżej do poczucia spokoju, harmonii i zgody na to, co wydarza się w życiu.

Ajurjoga to nie tylko asana, ale też wszystko to, co się dzieje przed i po. Praktykowanie ajurjogi nie ogranicza się do ćwiczenia pozycji, tylko działania w tym duchu od rana do wieczora, w różnych aspektach, sposobach i przejawach.

Vata, pitta, kapha

Według nauk ajurwedy każdy ma w sobie kombinację trzech dosz: vaty, pitty i kaphy. Ajurweda diagnozuje stosunek tych dosz na poziomie ciała i umysłu. Dzięki połączeniu jogi i ajurwedy można zobaczyć więcej. Widzenie holistyczne to szersza perspektywa i wyłapywanie potrzeb dotyczących różnych aspektów.

Podczas jogi można zaobserwować, w jakim stanie są poszczególne dosze, jakie mają objawy i co przejawiają na poziomie umysłu. Jeśli ktoś nie jest w stanie praktykować jogi w skupieniu i relaksie, wtedy jest to jasnym komunikatem w ajurwedyjskim diagnozowaniu. Poznanie i zrozumienie ajurwedy otwiera szerokie pole działania. Wiedza na temat zaburzeń vaty, pitty i kaphy staje się drogowskazem, dzięki któremu można utrzymać sprawność fizyczną i zdrowie psychiczne.

Vata na jodze

Jak podchodzą do jogi poszczególne dosze i czym się objawia ich nierównowaga? Vata korzysta z zajęć zrywami, to znaczy pojawia się i znika. Bywa, że ciało vaty robi coś całkiem nieźle, ale umysł jest gdzie indziej. Jest zamyślona, rozkojarzona, czasem rozgadana. Mało ma wspólnego z praktykowaniem ciszy i koncentracji. Vata z ciałem kaphy jest ciekawym połączeniem do obserwacji, ponieważ ciało kaphy jest bardziej masywne, ale także elastyczne. Wtedy taka osoba nie ma problemu z wykonywaniem nawet najdziwniejszych asan, ale głowa jest rozbiegana, rozhuśtana i rozkojarzona.

Medytacja jest pojęciem, które nie mieści się w słowniku vaty. Wydaje jej się rzeczą niemożliwą. Dla tej doszy wszystkie asany, które unieruchamiają ciało, są dobrym przygotowaniem do medytacji. Tak samo uważności i koncentracji podczas pranajam i relaksacji. Vata powinna nauczyć się kontroli i obserwacji swojego dynamicznego umysłu. Innym aspektem zajęć jogi, który jest ważny dla vaty to wspólnota, która ma moc wyciągania vaty z tamasu.

Zdyscyplinowana pitta

Pitta jest zdyscyplinowana i regularna. Jeśli w Nowy Rok postanowiła, że będzie chodzić na jogę, to tak właśnie zrobi. Pitta lubi wiedzieć, co robi i po co to robi. Uwielbia wszystkie detale w stylu „teraz aktywujemy tarczycę, relaksujemy nadnercza, spowalniamy pracę czegoś lub zwiększamy prace czegoś innego”. Pitta czasami musi wiedzieć po co, żeby móc to zrobić i w pełni w to wejść. Pittom pięknie sprawdza się praca z mantrami i dźwiękiem. Zarówno ze słuchaniem, jak i śpiewaniem. To otwiera jej serce. Pitta, która ma tendencję do bycia w głowie, nadmiernej analizy i krytykanctwa potrzebuje połączyć się ze swoim sercem. Gdy wyjdzie z głowy do serca, zaczyna patrzeć na świat w pełen współczucia sposób.

Pitta na macie ciągnie i siłuje się z ciałem. Bywa, że jej zajęcia jogi kończą się kontuzjami, ponieważ jeśli ma taką możliwość, to porównuje się z innymi. Porównuje się też ze sobą, przeglądając się w lustrach, przygląda swojemu ciału i chce zrobić więcej i więcej. W tym dążeniu do celu zatraca to, co jest esencją jogi i zapomina o tym, że w jodze najpiękniejsza jest sama podróż, a nie punkt dojścia. Pitta powinna wykorzystać swoje mocne strony, czyli regularność i dyscyplinę, ale nie zatracić się w tym i łączyć ze swoim sercem.

Stateczna kapha

Jak podchodzi do jogi kapha? Kapha pojawia się regularnie, ale bez przesady. Jeśli wyznaczyła sobie na jogę wtorek, to zawsze jest we wtorek, rzadko kiedy przyjdzie w inny dzień. Kaphie przydaje się ktoś, kto ją na jogę wyciągnie, pokaże i zaprowadzi. Aspekt towarzyski jest w stanie przekonać kaphę do zajęć. Kapha kocha relaksację i będzie najlepszym przykładem na sali pełnej innych ludzi, jak się zrelaksować, odpuścić i odpocząć. Lubi statyczne pozycje, choć najbardziej służą jej dynamiczne, gdyż kapha jest zastana i potrzebuje dynamiki.

Kapha z łatwością medytuje, jej umysł działa wolniej, reakcje są wolniejsze, więc moment wyciszenia, wejścia w głąb i obserwowania myśli jest dla niej łatwiejszy niż dla pitty i vaty. Medytacja jest praktyką, która odżywia kaphę i  jej aspekt poczucia dobrostanu i zadowolenia z tego, co jest. Kapha, która zaczyna medytować, staje się jeszcze spokojniejsza, radosna i jest uosobieniem pozytywnych efektów jogi. Może być inspiracją dla innych, ponieważ najczęściej na jogę przychodzi vata i pitta na poziomie umysłu.

Zaburzenia i problemy dosz

Osoby przychodzące na jogę często mają zaburzenia vaty, czyli bóle związane ze sztywnością kręgosłupa, kłopoty z krążeniem, układem nerwowym, trudności w zrelaksowaniu się. Bywają też ludzie z zaburzeniami pitty, takimi jak problemy ze skórą, nadmierną irytacją, pracoholizmem i niemożnością zatrzymania się. Osoby z nadmiarem kaphy borykają się z nadwagą, otyłością, zatrzymaniem wody w organizmie, zatkanymi zatokami i problemem, by życiowo ruszyć z miejsca.

Obserwacja na macie może zaowocować konkretnymi spostrzeżeniami, a te mogą wskazać, co należy robić, aby sobie pomóc. Tutaj pojawia się wyzwanie dla nauczycieli jogi, którzy rozmawiając i obserwując swoich uczniów, mogą wskazać przyczyny i rozwiązania wielu dolegliwości. Nie będzie to pełna konsultacja ajurwedyjska, ale obserwując daną osobę regularnie, można wyciągnąć celne wnioski. Używanie wiedzy ajurwedyjskiej w praktyce to wartość dla tego, który tę wiedzę posiada i jego otoczenia.

Ajurjoga sposobem na życie

Joga może być początkiem niezwykłych zmian w życiu ludzi, które obejmują codzienne nawyki, sen, odżywianie, a także to, w jaki sposób spędzają czas wolny, jak myślą po obudzeniu i czym się karmią mentalnie. Często joga jest jak tratwa ratunkowa, bywa jedynym sposobem na wyjście z błędnego koła niesłużącej codzienności. Jest portalem do czasu w życiu, w którym nic nie trzeba robić, wystarczy położyć się na macie i słuchać instrukcji nauczyciela. Nauczyciel jogi często jest chodzącym przykładem, jak wygląda życie z jogą i ajurwedą. Zadowolenie z życia, miękkość ruchów i gestów, spokój na twarzy, głębokie zrozumienie, co służy, a czego warto unikać. Dla wielu początek życia z ajurwedą zaczyna się na macie.

ajurjoga ajurweda dobrostan kapha pitta vata