Afrykański taniec bosej stopy

fot. Justyna Jaworska

Taniec afrykański jest niezwykle energetyczny i żywiołowy. Już samo wykonywanie ruchów na ugiętych kolanach, sprawia, że ta forma zrytmizowanego ruchu jest bardzo wymagająca i wyczerpująca. Naturalny oddech, oraz rozluźnienie całego ciała sprawia, że taniec uwalnia pozytywną energię, powoduje emanację radości i szczęścia. Pewnie dlatego w afrykańskich wioskach wielu młodych ludzi wyznaje sobie miłość wyłącznie za pomocą tańca.

Tradycyjne tańce afrykańskie to przede wszystkim rytm życia, puls którym tętni świat. Taniec jest modlitwą, rozmową z siłą wyższą, przodkami, prośbą o opiekę i płodność. Ruch jest odzwierciedleniem codziennego bytowania mieszkańców Afryki, wykonywanych przez nich czynności, projekcją głęboko zakorzenionych tradycji.
Ta taneczna wizualizacja codzienności przekazywana jest z pokolenia na pokolenie, od najmłodszych lat. Dziecko jeszcze przed narodzeniem żyje w świecie synkopowych, zrytmizowanych dźwięków (chociażby bicia serca matki, powtarzalnego stukotu wykonywanych przez nią prac, jej tańca, śpiewu). W przypadku kobiet taniec to przede wszystkim wyraz radości, pozytywnych emocji, celebrowanie wyjątkowych chwil w życiu. Naturalne uroczystości, takie jak narodziny dziecka, chrzciny lub wesele, to idealny moment na zaproszenie grupy bębniarzy i tańce do białego rana.

Taniec męski natomiast to najczęściej rytuał wykonywany tuż po udanym polowaniu lub dawnej wyprawie wojennej. Ruch wyzwala w młodych mężczyznach ducha walki, przygotowując ich mentalnie do zbliżającej się bitwy. Niektóre tańce męskie naśladują wykonywane przez nich profesje z odpowiednimi dla danego zawodu rzemieślniczymi rekwizytami.

fot. Justyna Jaworska

Na Czarnym Lądzie muzyka i taniec stanowią podstawę komunikacji społecznej. W Afryce Zachodniej tradycyjny taniec wykonywany jest przy muzyce granej na bębnach. Zdominowana rytmem muzyka oddziałuje przede wszystkim na pracę nóg, otwierających szerokie możliwości choreograficzne. Przeważnie to tancerz wybiera sobie bębniarza, z którym synchronizuje się za pomocą porozumienia rytmu stóp z rytmem tam-tamów. Bębniarz poprzez obserwację ruchów tańczącego jest w stanie wyczuć kiedy ten zacznie przyspieszać lub zwalniać tempo. Energetyczny łoskot bębnów, wibrująca siła ich uderzenia przeszywa tancerzy, karmi ich zmysły, wprawia w trans, pozwalając sięgnąć do samych korzeni ludzkiego istnienia. Szybkie, intensywne ruchy, są najczęściej wyrazem radości, wolniejsze, majestatyczne obrazują smutek, nieszczęście, nostalgie. Mowa ciała, gesty, zatracenie się w tańcu pozwalają wyrazić emocje, nastrój chwili, namiętność.

Tak jak obszernym kontynentem jest Afryka, tak wiele mamy odmian tańca afrykańskiego. Najczęściej układy choreograficzne wykonywane są w grupach ustawionych w kręgach. Poruszanie się po obrysie koła symbolizuje życie duchowe oraz czasowe. Słońce jest naturalnym odniesieniem tańca w kręgu, obrazuje dzień, jasność, czystość oraz siłę płynącą z życia. Dorośli tańczą pod słońce z okazji zasiewów i plonów, a ze słońcem, kiedy taniec jest wykonywany w intencji zmarłych.

Jedną z funkcji tańca afrykańskiego jest wyrażanie czci i uwielbienia dla bogów. W Nigerii uważa się, że to ludzie czynią bogów wielkimi. Dzięki energicznym ruchom wyraża się prośby, np. o szczęśliwą podróż lub opiekę. Oprócz funkcji religijnych, taniec przekazuje odpowiednie wzorce naśladowania oraz przypomina o zasadach godnych postępowania. Pełni misję edukacyjno-obyczajową, często wyśmiewa w gestach, śpiewach czy ruchach czynności i postawy nieakceptowane przez lud.

Tańce afrykańskie integrują społeczność, pozwalają na bliższe poznanie, motywują do wspólnego działania, rozładowują również konflikty i napięcia. Światopogląd witalistyczny dominujący w Afryce, przyczynia się również do wykorzystywania tańca w celach zmian. Zmian na lepsze. Taniec jest środkiem, który pozwala zaradzić nieszczęściu oraz pomaga dojść do harmonii i idealnego, duchowego stanu życia. Występuje podczas rytuałów uzdrowień, jak też zmiany władzy politycznej. W tańcu wydobywają się stany psychiczne zbiorowości, które powodują ujawnianie się tajemnic plemiennych, przedstawiają mity sakralne, poprzez choreografie opisują różne wydarzenia. Poezja ciała często pomaga wyrazić to, czego nie jesteśmy w stanie wyrazić słowami.

Taniec plemienny jest również sposobem na komunikowanie się między grupami lub pojedynczymi jednostkami. Tancerze afrykańscy starają się czerpać siłę z przyciągania ziemskiego, z gleby która daje nam plony. Taniec afrykański tańczony jest na ugiętych kolanach, całą stopą, bez uginania palców stóp, by najmocniej poczuć energię płynącą z ziemi.

fot. Justyna Jaworska

Obecnie spotkać możemy coraz więcej grup zawodowych tancerzy, które reprezentują swoje państwo występując w grupach baletowych. Ballet Farita, Ballet Kounkori Bamba, Ballet Merveille de Guinee, Ballet Djakhanki Kounda, Ballet Foniki to przykłady wyjątkowych grup skupiających utalentowanych tancerzy. Artyści występują podczas wydarzeń publicznych, zapraszani są na wesela lub chrzciny. Jednym z przykładów wielkich osobowości tanecznych jest Sorel Conti, tancerz Les Ballet Africains. Z biegiem lat afrykańskie grupy tańca odwiedzane są przez tancerzy oraz entuzjastów z całego świata. Dzięki możliwości pobierania nauk u źródeł mogą bezpośrednio dotknąć tego, czym jest prawdziwy „Afro-Dance”. Również w Europie coraz bardziej popularne stają się zajęcia tańca pochodzącego z gorącej, czarnej Afryki; także w wielu szkołach tańca w Polsce możemy już zapoznać się z tym egzotycznym gatunkiem. W końcu taniec to nie tylko same kroki lub figury, lecz cała baza uczuć i emocji im towarzyszących. Rytm, taniec i ekstaza łączą się w jedno, pozwalając przeżyć duchowe i fizyczne wyzwolenie.

afrodance taniec afrykański