Yogi Narashima, Hampi Karnathaka, zdjęcie Seth Powell

Krótka historia paska do jogi

Pasek do jogi jest nieodłącznym elementem wyposażenia wielu szkół jogi. W zależności od stylu jogi jest wykorzystywany częściej lub rzadziej, a niektórzy nauczyciele nie potrafią się bez niego obejść. Niektórzy mówią, że znany nam dzisiaj typ paska do jogi stworzył wielki uczeń Krishnamacharyi,  B.K.S. Iyengar. Podobno kiedyś zauważył podobny pasek na lotnisku w Paryżu, wykorzystywany do przewiązywania bagażu i zainspirowany tym stworzył swoją wersję. Ile w tym prawdy, ale ile anegdoty, nie do końca wiadomo, ale fakt pozostaje faktem, że prosty pasek z materiału, wyposażony w zaciskową metalową sprzączkę stał się stałym wyposażeniem większości szkół jogi.

Co ciekawe, wiele wskazuje na to, że z paska do jogi korzystano także w czasach dawnych, a pierwsze znane dziś przykłady jego wykorzystywania mają ponad 2000 lat. Według Setha Powella, badacza jogi z Harvardu, najwcześniejsze przedstawienia joginów używających paska zostały zidentyfikowane w Wielkiej Stupie w Sanchi, starożytnej buddyjskiej świątyni w Madhya Pradesh (ok. I w p.n.e. – I w n.e.). Pasek taki nazywano yogapaṭṭa i był on wykorzystywany podczas medytacji. Jogin zakładał go sobie na lędźwiach przepasując jednocześnie nogi w siadzie skrzyżnym. Dzięki temu zachowywał prostą sylwetkę i mógł rozluźnić ciało, oddając się medytacji.

Wielka Stupa w Sanchi, Madhya Predesh, zdjęcie Seth Powell

Inne znane przedstawienie yogapaṭṭa znaleźć można w jednym z najsłynniejszych reliefów w Mamallapuram (Tamil Nadu) – tzw. „Narodziny Gangesu” (VII w n.e.). W jednym z fragmentów płaskorzeźby dostrzec można medytującego jogina, który korzysta z pomocy yogapaṭṭa. Czas obszedł się surowo z tą postacią, bo pozbawiona jest ona głowy, ale zarys paska widoczny jest wyraźnie.

Z podobnego okresu pochodzi również rzeźba bogini Pārvatī z Kanpur (Uttar Pradesh). Małżonka Śivy siedzi w pozycji medytacyjnej i korzysta z pomocy yogapaṭṭa. Być może jest to przedstawienie tego epizodu z bogatej relacji Pārvatī z Śivą, gdy próbuje ona zwrócić uwagę swego przyszłego małżonka poprzez długotrwałą i pełną zaangażowania praktykę ascetyczną (tapas). Poruszony żarem jej praktyki Śiva w końcu ulega i rozpoczynają oni miłosny związek.

Odniesienia do yogapaṭṭa znaleźć można także w wielu znanych tekstach poświęconych jodze. Zdaniem Setha Powella, do paska do jogi odwołuje się tak ważny dla klasycznej jogi tekst, jakim są Yogasūtry. W komentarzu Vyāsy do słynnej sūtry 2.46, w której Patañjali zaleca, by asana była stabilna i wygodna, znaleźć można kilkanaście przykładów asan siedzących, które zaleca się podczas praktyki jogi. Jedną z nich jest sopāśraya (dosłownie – ze wsparciem). Pomimo tego, że w samym tekście nie ma dokładnego opisu tej asany, niektórzy przypuszczają, że chodzić tu mogło właśnie o wykorzystanie yogapaṭṭa. Taką właśnie interpretację znajdziemy np. u wnikliwego komentatora Yogasūtr, jakim był żyjący na początku XX wieku Hariharānanda Āraṇya.

Oczywiście, fakt, że pasek do jogi ma za sobą wielowiekową tradycję nie umniejsza wcale geniuszu  B.K.S. Iyengara. W końcu w dawnych czasach yogapaṭṭa wykorzystywana była jako pomoc przy praktyce medytacji, bo na tym w dużej mierze skupiała się przez stulecia praktyka jogi. Iyengar wykorzystał natomiast pasek do jogi jako pomoc przy praktyce asan, pomagając wielu współczesnym joginom w zasmakowaniu tego, co Patañjali nazywał stabilną i wygodną asaną.

Więcej na temat historii paska do jogi znaleźć można tutaj.

pasek do jogi