Jak budować odporność w czasie epidemii?

Już prawie rok trwa okres epidemii spowodowanej przez wirus SARS-CoV-2. W tym czasie mieliśmy do czynienia ze spadkami i wzrostami poziomu zachorowalności. W każdym miejscu na świecie epidemia przebiega inaczej. Sytuacja w Polsce jest o tyle skomplikowana, że z uwagi na zmienność pogody, stajemy się bardziej podatni na wszelkiego typu choroby, gdy tylko zbliża się okres jesienno-zimowy.

Ta tendencja jest u nas znana od lat. Nieustannie czytamy o sposobach na jesienną pluchę. Staramy się pracować nad naszą odpornością, gdy tylko żegnamy słońce i witamy szarugę. W związku z pojawieniem się kolejnego wyzwania, jakim jest nowy wirus, o którym póki co niewiele wiemy, pozostaje nam zawalczyć o swoją odporność.

Naturalna odporność a życie w czasach epidemii

Czy wzmocnienie naturalnej odporności może pomóc w zmierzeniu się z panującą epidemią? Zdrowy i silny organizm może nie tylko uchronić się przed zachorowaniem, ale w razie zakażenia, przejść przez nie łagodniej. Do końca nie wiemy, co sprawia, że jedni chorują gwałtowniej i dotkliwej. Te informacje są dostępne na poziomie spekulacji. Zamiast czekać bezczynnie na pewne źródła wiedzy, warto skupić się na sobie, rozpatrując odporność w ujęciu holistycznym.

Swoista odpowiedź immunologiczna odgrywa istotną rolę w infekcji SARS-CoV-2. Wirus może z jednej strony unikać nadzoru immunologicznego w organizmie, z drugiej wywołać w ciężkich przypadkach burzę cytokin. (Wikipedia)

Być może epidemia jest nam potrzebna po to, abyśmy objęli siebie większą uwagą i troską. Dobre nawyki, zmierzające w kierunku poprawy ogólnej odporności organizmu, powinny pozostać z nami na zawsze. Nawet wtedy, gdy wirus SARS-CoV-2 przestanie siać spustoszenie.

Warto mieć z tyłu głowy świadomość, że w każdej chwili może się pojawić inny wirus. Nieustannie mamy do czynienia z różnymi patogenami. Nie wiemy, jakie wyzwania szykuje nam jutro. Właśnie dlatego, zamiast panikować, lepiej jest wyciągnąć z tej sytuacji lekcję w celu poprawy jakości swojego życia. Jak to zrobić?

Co wpływa na naszą odporność?

Na początku należy przyjrzeć się temu, co wpływa na naszą odporność. Kiedyś człowiek był w stanie przeżyć zimę bez dachu nad głową, zjadając jeden posiłek tygodniowo i nieustannie walcząc z różnego typu zagrożeniem.

Obecnie Polska zalicza się do grona krajów rozwiniętych. Tak więc można z pełnym przekonaniem stwierdzić, że większość Polaków posiada ciepłe schronienie oraz dostęp do pożywienia. Nie oznacza to jednak, że dzisiaj nie stawiamy czoła żadnym wyzwaniom. Rozwinięta cywilizacja nakłada na ludzi niesamowity ciężar – presję, która podświadomie wpływa na funkcjonowanie organizmu.

W wyniku działania permanentnego stresu, nasz układ immunologiczny (układ odpornościowy) reaguje gwałtownie i zaczyna atakować zdrowe komórki organizmu. W takim wypadku zostaje zwiększona podatność na wszelkiego typu zakażenia, a w przypadku choroby, dochodzi do jej poważniejszego oraz wydłużonego przebiegu.

Połączenie psyche i somy jest nierozerwalne. Tak więc wszystko, co obniża nasz nastrój, niesie za sobą także negatywne skutki dla ciała. Ten schemat działa także w drugą stronę – to, z czym codziennie zmierza się ciało, bezpośrednio wpływa na psychikę. Joga uczy łączenia kwestii dbania o ciało z pracą nad zdrowiem psyche.

Słowo joga pochodzi z sanskrytu i oznacza jedność ciała, umysłu i ducha. Joga może pomóc odnaleźć wewnętrzną harmonię we współczesnym, stresogennym świecie.

B.K.S. Iyengar

W związku z powyższym, zła dieta, stres, brak ruchu oraz oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, stanowią główne czynniki spadku odporności organizmu. Skutki “nowoczesnego stylu życia” mogą być bardzo różne: od otyłości i problemów z sercem, przez pogorszenie samopoczucia i stany depresyjne, po nieustannie chorowanie.

Warto przyjrzeć się jeszcze jednej istotnej kwestii, związanej ze stylem życia. W wielu produktach spożywczych obecne są śladowe ilości antybiotyków, które sprawiają, że w przypadku choroby, antybiotyk może nie zadziałać. Co więcej, tego typu leki zazwyczaj są przepisywane na ślepo, bez pobrania wymazu z jamy ustnej i przeprowadzenia badania, stwierdzającego, czy mamy do czynienia z chorobą wirusową czy bakteryjną.

Antybiotyki nie są jedynymi lekami, które zażywamy zbyt często. Podobnie jest w przypadku leków przeciwbólowych. Jakikolwiek ból głowy lub dyskomfort w postaci skurczu mięśni czy stanu zapalnego w ciele, kończy się sięgnięciem po lek przeciwbólowy. W ten sposób organizm uzależnia się od leku, przestaje na niego reagować i w przypadku naprawdę silnego bólu, trudno o dobranie skutecznego remedium.

Brak ruchu niesie za sobą szereg niekorzystnych skutków dla ciała i psyche. Pomijając kwestię tycia, przede wszystkim mamy do czynienia z zastojem w mięśniach, z brakiem sił witalnych i trudnością w wykonywaniu prostych i podstawowych czynności. Codzienna dawka ruchu to także ćwiczenie oddychania, pozbywanie się podświadomego napięcia i stresu. Brak korzystania z jakiejkolwiek formy sportu, przekłada się na późniejsze problemy ze zdrowiem.

Naturalne sposoby na wzmocnienie odporności

Nie od dziś wiadomo, że istnieją naturalne i bezpieczne substancje, które z powodzeniem mogą być stosowane profilaktycznie. Jednym z popularniejszych przykładów tego typu produktów jest czosnek. Poza tym, że jest on nazywany naturalnym antybiotykiem, czosnek wykazuje także inne, korzystne dla zdrowia działanie, mające na celu poprawę ogólnego zdrowia organizmu.

Preparaty zawierające czosnek mogą być postrzegane jako ogólny środek wzmacniający serce i układ sercowo-naczyniowy o właściwościach regulujących poziom cholesterolu i mogą być rozważane jako alternatywa o wyższym profilu bezpieczeństwa niż konwencjonalne leki obniżające poziom cholesterolu u pacjentów z nieznacznie podwyższonym poziomem cholesterolu.

K. Ried, C. Toben, P. Fakler

Niezwykle cenne są także witaminy, głównie C i E, zawierające ogromną ilość antyoksydantów. Działanie przeciwrodnikowe wykazuje ogólne pozytywne skutki dla organizmu. Warto więc zacząć dzień od szklanki soku wyciśniętego z cytryny, z dodatkiem imbiru, który, podobnie jak czosnek, uchodzi za naturalny antybiotyk.

Godne uwagi są również polifenole, które można znaleźć w zdrowym i naturalnym pożywieniu. Poza składnikami aktywnymi, korzystnymi dla zdrowia, istnieją również naturalne sposoby mające na celu hartowanie organizmu i zwiększenie jego odporności na radzenie sobie w trudnych warunkach.

Coraz popularniejsza staje się krioterapia oraz morsowanie. W istocie, istnieją dowody na fizjologicznie korzystne działanie zmierzające w kierunku poprawy odporności. Z drugiej strony, każdy organizm działa inaczej na tego typu eksperymenty. Poza samym hartowaniem odporności, należy zatem wziąć pod uwagę także inne potencjalne skutki wprowadzania ciała w stan termicznego szoku.

Ponieważ wystawienie organizmu na zimno wpływa na produkcję cytokin, może stanowić ono dobry model fizjologiczny do badania regulacji wytwarzania cytokin przez współczulny układ nerwowy. Umiarkowana ostra ekspozycja na zimno, jako taka, nie ma szkodliwego wpływu na układ odpornościowy. 

J. Castellani, I. Brenner,S. Rhind

Z drugiej strony, stan hipotermii wykorzystywany jest nawet w konwencjonalnej medycynie. W istocie, istnieje mechanizm samoobronny, który można wywołać poprzez obniżenie temperatury ciała. Jednak zanim wejdzie się do lodowatej wody, lepiej zacząć od zimnego prysznica czy krótkiej przebieżki w śniegu.

Świetnym pomysłem są również długie i spokojne spacery, które stanowią zresztą bardzo uniwersalny sposób na zażywanie ruchu. Ponieważ obecna epidemia, związana jest głównie z problemami dotyczącymi układu oddechowego, warto zainteresować się czymś jeszcze.

Istnieje taka forma ruchu, która sprzyja zdrowiu człowieka w każdym wieku, niezależnie od płci. Jest także niezwykle pomocna w kontekście uczenia się zdrowego, spokojnego oddechu. Ta wiedza przyda się zarówno podczas epidemii, jak i w okresie, gdy będziemy mieli ją już za sobą.

Joga i medytacja – remedium na osłabioną odporność

Typowy współczesny człowiek żyje szybko, a z drugiej strony przez większość dnia siedzi. Ten paradoks jest naprawdę powszechny. Szybkie życie odnosi się do małej dawki snu, dużej ilości pracy i stresu. Ponieważ obecnie praca jest związana głównie z dostępem do komputera, mówimy o wielogodzinnym przebywaniu w niezdrowej pozycji siedzącej. Ze spiętymi mięśniami, osłabioną pionizacją kręgosłupa oraz szeregiem czynności, które nie sprzyjają zdrowiu naszego ciała.

Właśnie z tego powodu, dla współczesnego człowieka najbardziej korzystną formą aktywności jest hatha-joga, a więc praca z ciałem poprzez wprowadzenie statycznych ćwiczeń fizycznych oraz kontroli oddechu.

System ćwiczeń hatha-jogi jest bezpieczny i odpowiedni dla każdego, bez względu na wiek czy aktualne możliwości fizyczne (…) To ćwiczenia doskonalące ciało. Zapewniają siłę i gibkość, kształtują prawidłową postawę ciała, właściwe oddychanie, co przekłada się na efektywniejszą pracę umysłu, wzmocnienie i regulację organizmu.

Iyengar B.K.S. 1966, 1995, 2001

W badaniach przeprowadzonych w 2004 roku, przez M. Grabarę, J. Szopę, dowiedziono, że regularne praktykowanie hatha-jogi, przekłada się na poprawę ogólnej kondycji organizmu. Ankietowani objęci badaniem zauważyli u siebie ładniejszą sylwetkę ciała, wzmocnienie mięśni, a przez to ułatwienie wykonywania codziennych czynności, poprawę pracy mięśni wewnętrznych, lepszy sen, świadomość ciała i umysłu, jak również większą kontrolę nad gonitwą nieprzyjemnych myśli, ogólnie lepsze samopoczucie. Wzmocnienie ciała, relaks umysłowy, osiągnięcie harmonii psyche i somy oraz pozytywne nastawienie do życia, przekładały się na realną poprawę zdrowia.

Ćwiczenia hatha-jogi oddziaływają nie tylko na strukturę ciała, ale także na narządy wewnętrzne, gruczoły i nerwy, utrzymując w zdrowiu cały organizm.

Ortenburger, Górna, Szopa 2004

Hatha-joga oraz jej zbawienny wpływ na funkcjonowanie człowieka, doczekała się już wielu publikacji naukowych. To zadziwiające, że wiedza posiadająca tak długą historię, jest wciąż aktualna. Zainteresowanie jogą u wielu osób pojawia się w momencie kryzysu. Epidemię możemy postrzegać w kategoriach naszego wspólnego wyzwania i próby sił.

Poza hatha-jogą, warto zainteresować się także medytacją oraz wprowadzeniem technik relaksacyjnych do swojego życia. Pomocne w czasach epidemii może być także sięgnięcie po profesjonalny masaż, przeznaczenie wolnego czasu na realizację hobby. Wyłączenie telewizji i przestawienie się na lekturę, dotyczącą zwiększania świadomości swojego ciała, brzmi jak plan idealny. Do tego pachnące świeczki i miłość wokół. Trudno o lepsze remedium na kryzys, z jakim przychodzi się nam zmierzyć.

Bibliografia

1. Grabara, J. Szopa Wpływ hatha-jogi na stan zdrowia ćwiczących.
2. Grabara, Joga jako odpowiednia dla każdego forma ćwiczeń ruchowych.
3. Palica, A. Zwierzchowska, Terapeutyczne walory systemu jogi – przegląd piśmiennictwa.
4. Portal Wikipedia – https://www.wikipedia.org/
5. Kościej, U. Skotnicka-Graca, I. Ozga, Rola wybranych czynników żywieniowych w kształtowaniu odporności dzieci.
6. Ried, C. Toben, P. Fakler, Effect of garlic on serum lipids: an updated meta-analysis.