Co to znaczy być nauczycielem jogi

Kim jest nauczyciel jogi?

Jaką rolę pełni nauczyciel jogi? Czy poza tym, że uczy, jak prawidłowo wykonywać asany, to spełnia jeszcze jakieś dodatkowe funkcje? Czy można go porównać z trenerem, fizjoterapeutą, czy może psychoterapeutą? Czy powinien być wzorem do naśladowania, czy może Guru? Wszystkie te odpowiedzi mogą być prawdziwe. Nauczanie jogi może być podstawą do bardzo szerokiego zakresu usług. Każda osoba wybierająca zawód nauczyciela jogi, może wybrać jedną z tych ścieżek, i może też podążać kilkoma z nich jednocześnie.

Nauczyciel jogi jako trener

Będąc nauczycielem jogi można być trenerem. Można traktować jogę jako trening, wiedzieć dokładnie, które mięśnie w danych asanach pracują i pod tym kątem opracowywać sesje jogi. Można opracowywać odpowiednie treningi, które wzmacniają i rozciągają konkretne partie mięśniowe, a przy tym spalają dużą ilość kalorii. Wszelkie dynamiczne odmiany jogi oparte na vinyasie (połączenie ruchu z oddechem) są do tej ścieżki odpowiednie. Nauczyciel może wtedy samodzielnie opracowywać sekwencje asan, które łączy płynnymi przejściami, dzięki czemu zapewnia wzmacnianie, rozciąganie i trening wytrzymałościowy. Nauczyciel pełni wtedy rolę trenera, który nadaje strukturę sesji i tempo wykonywania asan. Zazwyczaj w takiej roli nauczyciel będzie ćwiczył razem z uczniami i swoim przykładem motywował do intensywniejszej pracy.

Nauczyciel jogi jako fizjoterapeuta

Będąc nauczycielem jogi można też znacznie głębiej wejść w pracę z ciałem pełniąc rolę fizjoterapeuty. Do tego trzeba znać bardzo dobrze anatomię i wzorce ruchowe, aby móc rozpoznawać dysfunkcje w tym zakresie i zalecać odpowiednie ćwiczenia. Nauczyciel wybierający taką ścieżkę będzie najprawdopodobniej pracował z uczniami indywidualnie, dostosowując odpowiednie zestawy asan dla każdego z nich. Najprawdopodobniej będzie nauczał bardziej statycznych form jogi, w których czas pozostawania w asanach będzie dłuższy (np. joga Iyengara, yin joga). Możliwe jest też, że będzie korzystał z różnych stylów jogi, także tych bardziej dynamicznych. Aby korygować dysfunkcyjne wzorce ruchowe jedne mięśnie należy wzmacniać, inne rozciągać, a jeszcze inne rozluźniać, więc wskazane jest łączenie różnych technik, także technik masażowych i indywidualna praca z uczniem.

Nauczyciel jogi jako terapeuta

 Nauczyciel jogi może być też terapeutą ducha, czyli może mniej skupiać się na precyzji wykonywania asan, a bardziej na prawidłowym oddechu podczas ich wykonywania. Dla takiego nauczyciela priorytetem będzie wprowadzenie uczniów w stan relaksu. Co oznacza, że podczas sesji będą wykonywane asany, ale będą wykonywane w sposób spokojny i nie nastawiony na osiągnięcia inne, niż osiągnięcie stanu głębokiego relaksu. Asany będą dobierane tak, aby każda część ciała została jednakowo rozciągnięta i rozluźniona. Może też być tak, że większość sesji jogi będzie poświęcona tylko ćwiczeniom oddechowym. Nauczyciel taki najprawdopodobniej będzie korzystał z takich technik jogi, jak: łagodne formy vinyasy, joga Iyengara, yin joga, joga nidra oraz pranayama (techniki oddechowe).

Nauczyciel jogi jako uzdrowiciel

 Tutaj wkraczamy już w bardziej mistyczną ścieżkę, ale tego typu efekty można również osiągnąć dzięki praktyce jogi. Praktyka jogi zawsze będzie uzdrawiająca dla ciała i ducha, ale można dzięki niej uzyskać też bardziej precyzyjne uzdrawianie konkretnych narządów. W uzdrawianiu organizmu może pomóc nauczyciel, który zna dobrze zasady funkcjonowania czakr, jako centrów energetycznych, i rozumie konsekwencje zdrowotne blokad w przepływie energii przez ciało człowieka. Ponadto, potrafi zalecić konkretne ćwiczenia, które taki przepływ energii usprawniają. Prawdopodobnie nauczyciel taki będzie tworzył sesje jogi w oparciu o praktykę asan, ćwiczenia oddechowe, ale także medytację, wizualizację i wypowiadanie mantr (uzdrawiających sylab i wersetów). W takim przypadku również wskazana jest praca indywidualna z uczniem, albo tworzenie sesji tematycznych skupiających się na pracy z konkretnymi centrami energetycznymi.

Nauczyciel jogi jako nauczyciel życia

Można też być nauczycielem jogi, który naucza jogi jako filozofii życia. Joga to nie tylko asany i ćwiczenia oddechowe, to także sposób funkcjonowania w życiu. Podstawowym przykładem mogą tu być Jamy i Nijamy, czyli kodeks postępowania jogina. To zestaw zasad, które określają, jak należy postępować wobec świata i siebie samego. Jamy to zestaw nakazów i zakazów mówiących o tym, jak jogin powinien postępować wobec świata zewnętrznego: ahimsa – nie krzywdź, satya – bądź prawdomówny, asteya – nie kradnij, brahmacarya – zachowuj wstrzemięźliwość, aparigraha – nie bądź chciwy. Nijamy to zestaw zasad, które jogin powinien stosować wobec siebie samego: śauca – bądź czysty, santośa – raduj się, tapas – zachowuj umiar, svadhyaya – dąż do poznania siebie, iśvarapranidhana – poddaj się absolutowi. Zazwyczaj nauczyciele jogi łączą nauczanie asan z przekazywaniem filozofii życia, ale można spotkać też nauczycieli, którzy wybierają jedną z tych ścieżek. To znaczy, że albo ograniczają się do nauki asan, zazwyczaj nie chcąc zrażać osób początkujących narzucaniem jakiś zasad moralnych, albo skupiają się tylko na nauce jogi, jako filozofii życia. Kodeks postępowania jogina jest podstawowym przykładem tej filozofii, ale jest ona znacznie bardziej rozbudowana. Jej rozszerzenie możemy znaleźć miedzy innymi w takich księgach jak: Jagasutry Patanjalego, czy Hatha Yoga Pradipika

Nauczyciel jogi jako psychoterapeuta

Taka rola nauczyciela jogi może być zaskakująca, ale taką również może on pełnić. Obserwując ucznia na macie, uważny nauczyciel może zaobserwować wzorce zachowania, które są wyznacznikiem sposobu funkcjonowania w życiu codziennym. Przede wszystkim chodzi o to, jakie ktoś ma nastawienie do praktyki jogi, do siebie i do innych. Czy jest leniwy, czy zdolny do wysiłku? Czy łatwo się poddaje, czy rywalizuje? Czy unika kontaktu z innymi, czy może unika kontaktu z sobą samym? Czy akceptuje swoje ciało i traktuje je z szacunkiem, czy może jego główną motywacją jest zmiana wyglądu i wykonanie pozycji, którymi będzie mógł się pochwalić? Tego typu wzorce zachowania w świecie można zauważyć, obserwując ucznia na macie. Empatyczny nauczyciel może dać takiej osobie dużo wsparcia w poprawie jej codziennego funkcjonowania. Nauczyciel może pomóc w redukcji napięcia, stresu, frustracji, nadmiernych oczekiwań wobec siebie i swojego ciała. Może nauczyć dystansu, łagodności i akceptacji. Może też pomóc w zbudowaniu wiary w siebie, odpowiednio motywując do wychodzenia poza swoją strefę komfortu, lub nawet pokonywania swoich lęków. Bardzo dobrym przykładem jest nauka stania na głowie. Uczeń, który pokona swój lęk i opanuję tą umiejętność nabiera poczucia ogromnej mocy sprawczej, która przekłada się na wiarę w siebie w życiu codziennym. Ważne jest, żeby nauczyciel potrafił zaobserwować, jak dana osoba funkcjonuje i zastosował wobec niej odpowiednie techniki terapeutyczne. Niektóre osoby trzeba stymulować i motywować, niektóre wzmacniać, a niektóre powstrzymywać od nadmiernych ambicji, przez które mogą krzywdzić siebie. Oczywiście do takiej pracy wymagana jest wiedza psychologiczna, duża uważność i empatia.

Nauczyciel jogi jako wzór do naśladowania

Myślę, że każdy nauczyciel jogi powinien być wzorem do naśladowania, co jednak nie oznacza, że nauczyciel musi być perfekcyjny w każdym calu. To oznacza, że powinien pokazywać, jak dbać o siebie i swoje ciało, oraz jak odnosić się z szacunkiem do siebie i innych. To znaczy, że powinien się zdrowo odżywiać i dbać o swoje ciało, regularnie praktykując jogę, ale oznacza też, że powinien akceptować swoje ciało takie, jakie jest, nawet jeśli nie nosi rozmiaru XS. Nauczyciel jogi powinien być dobry dla siebie i innych, ale to nie znaczy, że musi być chodzącą dobrocią i na wszystko się zgadzać. Dbałość o siebie i innych oznacza też umiejętność asertywnego stawiania granic, które są potrzebne ze względu na troskę o siebie i innych uczestników zajęć. Nauczyciel stanowiący wzór do naśladowania powinien posiadać dużą wiedzę na temat jogi, rozwoju duchowego i właściwego funkcjonowania w życiu codziennym. To nie znaczy, że powinien znać odpowiedź na każde pytanie i zawsze nienagannie postępować. Każdy jest tylko człowiekiem, każdy może działać emocjonalnie i popełniać błędy. Ważne jest, aby umieć je zauważyć, przyznać się do nich i naprawić najlepiej, jak to tylko możliwe. Szczerość, otwartość serca i umysłu oraz akceptacja siebie i innych, to bardzo ważne cechy nauczyciela jogi. Czy można być nauczycielem jogi nie będąc wzorem do naśladowania? Oczywiście, że można, jeśli znajdą się uczniowie chętni, aby uczyć się od takiego nauczyciela, to wszystko można. Życie zawsze weryfikuje najlepiej.

Nauczyciel jogi jako Guru

 Wbrew potocznemu rozumieniu Guru, nie jest ideałem do naśladowania, a przewodnikiem w rozwoju duchowym. Czyli kimś, kto stymuluje proces rozwoju duchowego na wiele możliwych sposobów. Niestety, mogą być to stymulacje pozytywne, ale mogą być też negatywne. Zakłada się, że Guru jest mądrzejszy od ucznia i ma prawo wywoływać w nim różne stany emocjonalne, także te negatywne, jeśli uzna, że pomogą mu one w rozwoju duchowym. W relacji Guru-uczeń, tylko Guru ma prawo oceniać, czy jego zachowanie jest właściwe. Zazwyczaj jest postacią charyzmatyczną i wymaga od swoich uczniów bezwzględnego posłuszeństwa. W zachodnim świecie na szczęście nauczyciel jogi rzadko bywa takim Guru, ponieważ bardziej ceni się samodzielne myślenie, ale bywają wyjątki. Bywają osoby, które szukają właśnie tego typu nauczycieli i oddają im się bezgranicznie. Są to osoby, które wolą ufać komuś niż sobie. Nie wydaje mi się, żeby to był wyznacznik duchowego rozwoju, ale każdy ma prawo podążać taką drogą, jaka jest dla niego bardziej atrakcyjna.

Podsumowując te rozważania powtórzę, że będąc nauczycielem jogi można wybrać jedną z opisanych przeze mnie ścieżek i konsekwentnie nią podążać. Można też zmieniać specjalizacje w ciągu życia, albo podążać kilkoma ścieżkami równocześnie. Zwykle młodzi nauczyciele są bardziej zainteresowani fizyczną formą praktyki, która jest skupiona na pracy z ciałem. Wraz z wiekiem, doświadczeniem i własnym rozwojem zaczynają bardziej inspirować się pracą z oddechem i pracą z energią. Przy czym każda z tych dróg jest jednakowo ważna i trudno mówić o pełnym rozwoju podążając zawężoną drogą. Najpierw trzeba oczyścić i wzmocnić ciało, żeby duch miał świątynię, w której będzie mógł się rozwijać. Tak więc każda ze ścieżek jest jednakowo ważna. Tak samo, jak ważna jest dieta i kodeks postępowania jogina. W wyborze ścieżki najważniejsze jest, aby być w zgodzie ze sobą i nauczać tego, co jest dla nas samych ważne w danym momencie życia, nie naśladując innych nauczycieli, którzy są aktualnie popularni.

W wyborze nauczyciela ważna jest jego specjalizacja, ale tak naprawdę najważniejsza jest osobowość. Wybieramy takiego nauczyciela, którego osobowość najbardziej nam pasuje. Czasem może decydować o tym pogoda ducha i poczucie humoru, a czasem wręcz przeciwnie drobiazgowość i dyscyplina.

Nauczycielom życzę spełnienia na swojej ścieżce, a uczniom znalezienia nauczyciela, który będzie im w rozwoju towarzyszył. Wszyscy się od siebie uczymy – jesteśmy uczniami i nauczycielami jednocześnie.