Ks. Joe Pereira – katolicki ksiądz, który uczy jogi

Opublikowany przez nas wcześniej tekst „Joga a religia. Czy chrześcijanin może praktykować jogę?” spotkał się z dużym zainteresowaniem. Dziś chcemy Wam przybliżyć sylwetkę katolickiego księdza, Josepha H. Pereiry, który jest także nauczycielem jogi metodą Iyengara i od ponad 35 lat prowadzi w Indiach fundację Kripa, w której z powodzeniem stosuje asany w rehabilitacji osób uzależnionych od alkoholu i innych środków odurzających oraz nosicieli HIV i chorych na AIDS.

Katolicki ksiądz-jogin Joseph H. Pereira odpowiada na Zachodnią propagandę przeciwko jodze [1]

Czy joga jest nie do pogodzenia z chrześcijaństwem?

W ciągu ostatnich kilku lat konserwatywni chrześcijanie w Europie i USA z coraz to większym zacięciem stawiają sobie to pytanie oskarżając jogę – największy hit eksportowy Indii na Zachód – o propagowanie hinduizmu i sprowadzanie chrześcijan na drogę zła. Niedawno spór wybuchł na nowo, gdy sąd apelacyjny w Kalifornii orzekł, że joga ma charakter świecki, „pozbawiona religijnej lub mistycznej otoczki” może być przedmiotem nauczania w szkole, bez naruszania wolności religijnej uczniów [2]. Orzeczenie było odpowiedzią na wniesiony w 2013 pozew zaniepokojonych chrześcijańskich rodziców w mieście Encinitas [3], którzy twierdzili, że zajęcia jogi wprowadzone w lokalnej szkole podstawowej były promowaniem hinduizmu i buddyzmu wśród ich dzieci.

Katolicki ksiądz z Bombaju może wiele wyjaśnić grupom chrześcijan na Zachodzie, które podsycają obawy przed jogą

Ks. Joseph Pereira [4], duchowny katolicki i nauczyciel jogi Iyengara na całym świecie, doskonale sobie radzi z obydwoma powołaniami. Jogi nauczył się bezpośrednio od BKS Iyengara, legendarnego już założyciela Instytutu Jogi w Punie (Indie), a spektrum jego uczniów sięga od katolickich księży po pierwszego premiera Singapuru Lee Kuan Yew. Poprzez 35 lata działalności fundacji Kripa, której jest założycielem i dyrektorem, z powodzeniem stosuje asany w rehabilitacji osób uzależnionych od alkoholu i innych środków odurzających oraz nosicieli HIV i chorych na AIDS. Prowadzi również regularne warsztaty jogi Iyengara na całym świecie (Indie, Canada, Brazylia, Chiny, Australia, Niemcy, Wielka Brytania, Polska).

Propaganda antyjogiczna – mówi ks. Pereira – jest dziełem określonej grupy fundamentalistycznych „nowonarodzonych” chrześcijan [5], których opisuje jako „uzależnionych od Boga”.

Określenia te w ustach katolickiego księdza mogą szokować, ale ojciec Joe – jak popularnie nazywają go ci, którzy go znają – nie bez powodu wybrał taki właśnie język.

Gdy na przełomie lat 80-tych i 90-tych – wspomina – pojawił się charyzmatyczny Ruch Odnowy w Duchu Świętym [6], przeszedł on jak burza przez kościoły w Bombaju. Jako parafialny ksiądz zostałem oczywiście weń zaangażowany, ale efekt tego nie trwał zbyt długo. Poza tym pojawiły się żądania wyznawców bardziej dbających o „czystość” idei Ruchu, abym zaprzestał praktyki jogi. Próbowałem wyjaśniać i wskazywać, najlepiej jak tylko potrafiłem, na dobre, a nawet święte elementy w mojej praktyce. Pamiętam, że nawet oświadczyłem, iż dla mnie Jezus był Najwyższym Joginem, odkąd mógł powiedzieć o sobie: „Ja i Ojciec jedno jesteśmy.” [7] I chociaż upłynęło dużo czasu, to do dzisiaj część zwolenników Ruchu odnosi się do mnie z pewną dozą podejrzliwości. [8]

Opium dla mas

Jezus – przypomina ks. Joe – mówił o swej całkowitej jedności z Bogiem. Podkreśla, że joga Iyengara przekracza wszelkie ideologie i filozofie w swej zdolności do jednoczenia ludzi. W swojej książce i załączonej płycie DVD pod tytułem „Joga w praktyce Medytacji Chrześcijańskiej” [9] Pereira ukazuje związek różnych asan jogi Iyengara z nauczaniem Ewangelii.

Kościół od czasu Soboru Watykańskiego II [10] w 1962 roku – przypomina Joe Pereira – otworzył drzwi dla innych systemów religijnych. Świadczą o tym dwa dokumenty soborowe – jeden o Kościele w świecie współczesnym i drugi o związku Kościoła z religiami niechrześcijańskimi [11]. W obu dokumentach znajduje się zachęta do poznania i czerpania z innych duchowości i religii świata [12]. To właśnie w tym duchu o. Bede Griffiths [13], angielski benedyktyn żyjący w Indiach, rozpoczął promowanie dialogu między hinduizmem a chrześcijaństwem i napisał chrześcijański komentarz do Bhagavad Gity [14].

Jednak jak wielu ludzi na Zachodzie wie o tym wszystkim? – pyta ks. Pereira. Propagandyści antyjogiczni nie tylko nie dostrzegają duchowych aspektów jogi, ale także nie wnikają głębiej w zrozumienie własnej religii. Wielu ludzi, którzy codziennie chodzą do kościoła, uczyniło z religii i swoich idei Boga fetysz, nie zastanawiając się nawet, co ich religia tak naprawdę znaczy. Marks miał rację, kiedy powiedział, że religia może być opium ludu [15].

Fundamentalizm chrześcijański

W innym miejscu ks. Pereira stwierdza: Chociaż Sobór Watykański II otworzył w Kościele katolickim nowe możliwości i horyzonty dla świadków Jezusa, to jednak studia i praktyka integracji głęboko duchowej tradycji hinduistycznej ograniczyła się do kilku chwalebnych przypadków takich jak aśramy ojca Bede Griffithsa OSB w Shantivanam [16] i ks. Amalorpavadassa [17] w Anjali koło Mysore [18]. Słuszne poniekąd słowa przestrogi Watykanu przed bezkrytycznym przyjmowaniem przez chrześcijan różnych praktyk wschodniej duchowości, stały się niestety oliwą dolaną do ognia dla tych, którzy potępili jogę od początku do końca i przez to na długo „wylali dziecko wraz z kąpielą”. [19]

Protestanckie kościoły chrześcijańskie, takie jak Kościół Zielonoświątkowy [20], Kościół Baptystów [21] z Południa w USA oraz różni telewizyjni ewangeliści [22] – to środowiska, które także rutynowo sprzeciwiają się praktyce jogi – są to wysoce „uzależnieni od Boga fundamentaliści”, których myślenie wg ks. Pereiry nie odbiega zasadniczo od myślenia muzułmańskich ekstremistów. Wszystkie te grupy głoszą Ewangelię prosperity [23]: kierowanie się nauczaniem Ewangelii automatycznie zapewni ci dobrobyt. A w gruncie rzeczy chodzi im tylko o władzę nad ludźmi, o ich pieniądze. [24]

Prawa półkula mózgu i światło w tunelu

Sytuacja ta jednak zaczyna powoli zmieniać się na lepsze, w miarę jak coraz częściej słychać w Kościele głosy o niedostatkach zachodniej duchowości. Korzystała ona przez wieki za bardzo z funkcji lewej (analitycznej) półkuli mózgu. Myślenie, myślenie, myślenie – to była podstawa zachodnich ćwiczeń duchowych. Kościół prawosławny ustrzegł się tej pułapki, pozostając w większym stopniu na innej drodze, korzystającej z potencjału prawej (intuicyjnej, kreatywnej) półkuli mózgu. Nawet bardzo efektywny ruch AA, który powstał na Zachodzie, opiera się w dużej mierze na „myśleniu”.

Ks. Pereira tłumaczy: My w Indiach, w naszej terapii alkoholików i osób uzależnionych, powtarzamy im: WYCISZCIE SIĘ! Dzięki temu poznacie Boga! [25] Bo czyż sam Jahwe nie powiedział do Izraelitów: „Co mi po mnóstwie waszych ofiar? – mówi Pan. Syt jestem całopalenia kozłów i łoju tłustych cielców. Krew wołów i baranów, i kozłów mi obrzydła.” [26] Także Jezus przestrzegał: „Na modlitwie nie bądźcie gadatliwi jak poganie.” [27] Oto, co Boga urzeka i czyni „bezbronnym”: „Moją ofiarą, Boże, duch skruszony, nie gardzisz, Boże, sercem pokornym i skruszonym.” [28]

Fundacja Kripa ( कृपा w sanskrycie: łaska)

Dla ks. Pereiry praktyka jogi to przede wszystkim zdrowy styl życia i dlatego Fundacja Kripa promowała jogę 21 czerwca 2015 roku podczas obchodów Międzynarodowego Dnia Jogi jako metodę leczenia uzależnień. W obchodach wzięli udział przedstawiciele ośrodków leczenia uzależnień z co najmniej 25 krajów świata, w tym z USA.

Ks. Pereira zauważa: W naszym modelu leczenia osób uzależnionych od środków chemicznych i zakażonych wirusem HIV zastosowałem Medytację Chrześcijańską i elementy jogi Iyengara. Model ten jest mieszanką Wschodu i Zachodu. Zachód dał nam technikę transformacji, program 12 kroków [29]. W tym programie nie mówi się o religii, ale o duchowości. Indie od wieków są krajem o bogatej duchowości, połączyliśmy więc elementy życia duchowego z ciałem, widząc w ciele świątynię, mieszkanie Boga. Pokochać swoje ciało, to pierwszy krok w stronę życia. W ten sposób cały człowiek, duch i ciało, wracają do życia. [30]

Dalej Ojciec Joe wyjaśnia: Udało się nam stworzyć dla osób uzależnionych strukturę psychoduchową i psychospołeczną, a dzięki mojemu zaangażowaniu w jogę Iyengara – psychosomatyczną. To są cegiełki wierności sobie na każdy poszczególny dzień. A potem – na dzień następny. Czuję – dopowiada z optymizmem – że wchodzimy w fazę, i to wielką falą, przyczyniania się do zmiany stylu życia. Marzy mi się wielka rodzina przyjaciół „Kripy”, na całym świecie, która nie tylko będzie zapobiegać popadaniu ludzi w niszczące uzależnienia, w zachowania prowadzące do HIV/AIDS, ale przede wszystkim złączy ludzi wokół wartości duchowych i wokół rodziny. [31]

Joga to coś więcej niż „wygibasy” [32]

Ks. Pereira zaznacza jednak, że jego obrona jogi wobec opozycji na Zachodzie dotyczy głównie jogi Iyengara. W krajach zachodnich są popularyzowane wszystkie rodzaje jogi, a niektóre z nich faktycznie prezentują jogę przez pryzmat hinduskiej religii. Jednak najczęściej sprowadza się jogę do nauki wygibasów. Ale joga to nie wyginanie się – to jest praca na sobą.

Mottem mojej praktyki jogi jest: „Łaska realizuje się w ciele”, więc nauczam, jak połączyć chrześcijańską wiarę z hinduską mądrością uwzględniania roli ciała na drodze duchowego wzrostu. Tak pojęta praktyka jogi pomaga mi złożyć przed Bogiem całego siebie – ciało, umysł i ducha. Człowiek jest stworzeniem psychosomatycznym i joga podkreśla w nim ten wymiar, lecząc na tym poziomie wiele dolegliwości, tak ciała jak i psyche. A przecież „w zdrowym ciele zdrowy duch”. Jest też w nas wymiar psychiczno- duchowy, ale nie możemy się modlić inaczej, jak używając ciała i oddechu. Moje nauczanie jogi Iyengara koncentruje się właśnie na uświadomieniu i wykorzystaniu tych dwóch wymiarów naszej ludzkiej kondycji. [33]

W krótkiej przedmowie do książeczki ks. Pereiry „Joga w praktyce Medytacji Chrześcijańskiej” arcybiskup Bombaju, kardynał Oswald Gracias [34] napisał: Mam głęboką nadzieję, że dzięki tej książce wielu ludzi doświadczy prawdziwej radości bycia uczniem naszego Pana.

I to jest dokładnie to, co stawiam sobie za cel mej pracy jako nauczyciel jogi.– komentuje wypowiedź swojego zwierzchnika Ojciec Joe. [35]

Autorzy:

Paweł Sowiński, Paulina Stróż (Namaste Centrum Jogi Iyengara we Wrocławiu)

Przypisy:

[1] Tytuł i dalsze cytaty zaczerpnięte z artykułu: http://kripafoundation.blogspot.com/2015/04/twists-of-faith-in-mumbai-fr-joe.html; tłumaczenie na j. polski Andrzej Ziółkowski.

[2] Artykuł w wersji oryginalnej (angielskiej) wraz z orzeczeniem sądu: http://www.foxnews.com/us/2015/04/04/california-court-rules-teaching-yoga-in-schools-not-gateway-to-hinduism.html

[3] Miasto w USA w stanie Kalifornia w hrabstwie San Diego.

[4] Ks. Joseph H. Pereira (ur. 1942), duchowny katolicki, prezbiter Archidiecezji Bombaju, nauczyciel jogi Iyengara z Indii (Bombaj) w stopniu Senior, ukończył studia psychologii, filozofii i teologii w Indiach oraz studia terapeutyczne w USA. Jest założycielem i dyrektorem Kripa Foundation i konsultantem Archidiecezji Bombaju d.s. resocjalizacji osób uzależnionych. W 2009 roku rząd Indii przyznał mu Padma Shri Award, najwyższe odznaczenie za zasługi dla narodu hinduskiego. Od 1968 r. praktykuje jogę pod okiem Gurujiego B.K.S.Iyengara, której elementy stanowią integralną część programu Kripa. Na prośbę Matki Teresyprowadził w Kalkucie rekolekcje dla sióstr z jej zgromadzenia i z jej inspiracji podjął w ramach Kripa Foundation służbę na rzecz osób uzależnionych. Ojciec Joe od wielu lat naucza również Medytacji Chrześcijańskiej. Jest koordynatorem krajowym Światowej Wspólnoty Medytacji Chrześcijańskiej (World Community for Christian Meditation) dla Indii.

[5] Ewangelikalny ruch religijny tzw. „born-again christians” zapoczątkowany w USA w kręgach protestanckich.

[6] Charyzmatyczny ruch odnowowy w Kościele Katolickim o proweniencji ewangelikalnej.

[7] Ewangelia wg św. Jana 10,30

[8] Pereira Joseph H., Moja droga przez jogę, Medytację chrześcijańską, Kripę., WCCM.

[9] Płyta wkrótce dostępna w języku polskim. Przygotowanie materiału: Światowa Wspólnota Medytacji Chrześcijańskiej (WCCM) oraz Namaste Centrum Jogi Iyengara we Wrocławiu, organizator corocznej konwencji jogi Iyengara z ks. Joe Pereirą.

[10] Ostatni, dwudziesty pierwszy sobór powszechny Kościoła katolickiego otwarty 11 października 1962 przez papieża Jana XXIII, zakończony 8 grudnia 1965 przez papieża Pawła VI. Sobór został zwołany w celu uwspółcześnienia (aggiornamento) Kościoła katolickiego. Jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Kościoła Katolickiego w XX wieku. Zapoczątkował reformę Kościoła katolickiego poprzez otwarcie go na świat współczesny, dialog z innymi wyznaniami (dialog ekumeniczny) i ogólne zarysowanie reformy liturgii.

[11] Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes; Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate.

[12] „Podobnie też inne religie, istniejące na całym świecie, różnymi sposobami starają się wyjść naprzeciw niepokojowi ludzkiego serca, wskazując drogi, to znaczy doktryny oraz nakazy praktyczne, jak również sakralne obrzędy. Kościół katolicki nic nie odrzuca z tego, co w religiach owych prawdziwe jest i święte. Ze szczerym szacunkiem odnosi się do owych sposobów działania i życia, do owych nakazów i doktryn, które chociaż w wielu wypadkach różnią się od zasad przez niego wyznawanych i głoszonych, nierzadko jednak odbijają promień owej Prawdy, która oświeca wszystkich ludzi (…)Przeto wzywa synów swoich, aby z roztropnością i miłością przez rozmowy i współpracę z wyznawcami innych religii, dając świadectwo wiary i życia chrześcijańskiego, uznawali, chronili i wspierali owe dobra duchowe i moralne, a także wartości społeczno-kulturalne, które u tamtych się znajdują.”

[13] Znany także jako Swami Dayananda (ur. 17 grudnia 1906, zm. 13 maja 1993) – benedyktyński mnich pochodzenia brytyjskiego, który żył w założonym przez siebie aśramie (klasztorze) w południowych Indiach, autor książek o dialogu między chrześcijaństwem a hinduizmem. Studiował literaturę na Uniwersytecie Oksfordzkim pod kierownictwem C.S. Lewisa, z którym zaprzyjaźnił się na całe życie. Wyjechał do Indii, by tam odnaleźć, jak mówił,  „drugą połowę” swojej duszy. Poszukiwał Boga w wielkich tradycjach religijnych Wschodu. Ojciec Griffiths był prawdziwym guru, przyjmował tych, którzy poszukują i tych, którzy błądzą. Indyjskim katolikom mówił o hinduistycznej tradycji, a Europejczykom i Amerykanom opisywał bogactwo chrześcijaństwa w orientalnym wydaniu.

[14] Griffith Bede, River of compassion. A Christian commentary on the Bhagavadgita, Templegate Publishers 1987.

[15] Fraza Karola Marksa określająca religię jako zbiór złudzeń mających na celu uśmierzenie cierpienia. Marks był ateistą i twierdził, że w zdobywaniu szczęścia ludziom owo opium przeszkadza. Wyrażenie to znajduje się we wstępie do Przyczynku do krytyki heglowskiej filozofii prawa (1843): „Nędza religijna jest jednocześnie wyrazem rzeczywistej nędzy i protestem przeciw nędzy rzeczywistej. Religia jest westchnieniem uciśnionego stworzenia, sercem nieczułego świata, jest duszą bezdusznych stosunków. Religia jest opium ludu.”

[16] Klasztor założony przez Bede Griffitha w Indiach południowych jako odpowiedź na wezwanie sformułowane podczas Ogólnokrajowego Seminarium z roku 1969 r., w którym uczestniczyła hierarchia i przedstawiciele całego Kościoła Katolickiego w Indiach. W jego trakcie omawiano bogactwo prawdy, dobroci i piękna w tradycji religijnej Indii jako dar Boga dla indyjskiego narodu już od czasów starożytnych. Seminarium wskazało na potrzebę liturgii ściśle związanej z indyjską tradycją kulturową oraz teologii przeżywanej i rozważanej w istotnym kontekście indyjskiej tradycji duchowej. W szczególności wyrażono potrzebę ustanowienia autentycznych form życia monastycznego zgodnie z najlepszymi tradycjami Kościoła i dziedzictwem duchowym Indii. (http://www.bedegriffiths.com/shantivanam/)

[17] Duraiswami Simon Amalorpavadass (ur. 15 czerwca 1932 – zm. 25 maja 1990) był katolickim duchownym i teologiem z południowych Indii, który odegrał znaczącą rolę w odnowie życia i misji kościoła rzymsko-katolickiego w Indiach, szczególnie po Soborze Watykańskim II. Był jednym z dwóch specjalnych sekretarzy synodu biskupów zwołanego przez papieża Pawła VI w 1974 r., który podjął zagadnienie ewangelizacji w świecie współczesnym. Amalorpavadass zaproponował interpretację uwzględniającą ważne ruchy społeczne i religijne w Azji oraz w innych częściach Trzeciego Świata.

[18] Chrześcijański klasztor Anjali Ashram założony przez ks. Duraiswami Simon Amalorpavadassa, w którym jako kierownik duchowy służył tysiącom ludzi poszukujących: świeckim, księżom, biskupom, siostrom zakonnym z Indii i całego świata. Nazwa asramu Anjali (oznaczająca gest powitania, szacunku, oddania, inaczej gest zwany Namaste) ma ukazywać gościnność i miłość, z jaką przyjmowano gości w klasztorze.

[19] Pereira Joseph, dz. cyt.

[20] Jeden z wielu wolnych kościołów protestanckich o charakterze ewangelikalnym związany z pentekostalną tradycją amerykańską.

[21] Nurt chrześcijaństwa należący do protestantyzmu, akcentujący indywidualizm w relacji do Boga, nadrzędną rolę Pisma Świętego jako autorytetu w sprawach wiary i życia chrześcijanina oraz ograniczający praktykę chrztu do osób świadomych tego aktu.

[22] Telewangelizm to sposób głoszenia Ewangelii za pomocą mediów, jak radio lub telewizja. Zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, gdzie zyskał sporą grupę zwolenników.

[23] „Ewangelia sukcesu” to postawa teologiczna w pewnej części chrześcijaństwa charyzmatycznego, polegająca na przekonaniu, że wolą Boga dla człowieka wierzącego jest przede wszystkim zdrowie, powodzenie materialne i osobiste. Należy się modlić o sukces i dążyć do niego, a także czynić dobro, w szczególności przesyłać dotacje pieniężne.

[24] Pereira Joseph, dz. cyt.

[25] Księga Psalmów, Psalm 46, 11: „Zatrzymajcie się, i we Mnie uznajcie Boga.”(Biblia Tysiąclecia)

[26] Księga proroka Izajasza 1, 11

[27] Ewanglia wg św. Mt 6, 7

[28] Księga Psalmów, Psalm 51, 19

[29] Zbiór zaleceń dla osoby uzależnionej, członka grupy wsparcia (np. AA), które systematycznie stosowane i wymieniane z innymi uczestnikami mają pomóc uczestnikowi wspólnoty wyzwolić się z uzależnienia. Program ten został wypracowany przez Anonimowych Alkoholików, a następnie zaadaptowany przez inne wspólnoty. W każdej ze wspólnot ze względu na jej główny cel zmienia się brzmienie pierwszego Kroku, miejsce alkoholu zastępuje uzależnienie, któremu dane grupy są poświęcone.

[30] Pereira Joseph, dz. cyt.

[31] j.w.

[32] Ang. słowo „gymnastics”

[33] Pereira Joseph, dz. cyt.

[34] Kard. Oswald Gracias (ur. 24 grudnia 1944 w Bombaju) – indyjski duchowny katolicki, arcybiskup Bombaju. Na konsystorzu z dnia 24 listopada 2007, z nominacji Benedykta XVI, został włączony do grona kardynałów. Jest jeden z ośmiu najbliższych kardynałów-doradców Papieża Franciszka.

[35] http://kripafoundation.blogspot.in

joga a religia